We weten allemaal dat Megalodon tanden op een fantastische wijze tot de verbeelding kunnen spreken. De tanden zijn immers niet alleen maar immens groot maar ook gewoon nog eens miljoenen jaren oud. Je hebt als het ware gewoon een stukje prehistorie in jouw handen. We gaan vandaag dan ook eens kijken naar wat je kunt / moet doen wanneer een tand uit jouw hand gevallen is. We snappen namelijk als geen ander dat op het moment dat dit gebeurt, vragen naar boven komen zoals, wat gebeurt er dan? Is hij kapot? Is de tand voorgoed beschadigd? Of valt het allemaal wel mee?
We gaan in deze blog eens dieper in op de prachtige en unieke wereld van de Megalodon tanden en we onderzoeken ook precies wat er gebeurt als je er een zou laten vallen. We gaan het hebben over de opbouw van de tanden, de ouderdom, de mogelijke schade, maar ook wat je kunt doen om de schade te herkennen en voorkomen. We willen ook kijken naar wat je kunt doen als de tand toch gevallen is. Geloof ons je staat hier echt niet alleen in, er zijn er meer die het zich afvragen of zelfs meegemaakt hebben.
Wat is een Megalodon tand eigenlijk?
Voordat we echt dieper in kunnen gaan op wat er gebeurt als jij een Megalodon tand laat vallen, moeten we natuurlijk eerst eens goed stilstaan bij wat een Megalodon tand nou precies is.
We weten dat de Megalodon (officieel: Otodus megalodon) een prehistorische haaiensoort was die tot ongeveer 3,6 miljoen jaar geleden de oceanen domineerde. De Megalodon had een lengte van ongeveer 18 meter lang en was ook één van de grootste roofdieren die ooit heeft bestaan. Net als alle andere haaien had de Megalodon een prachtig gebit, dit bestaande uit honderden tanden die altijd weer vervangen konden worden.
Een Megalodon kon met gemak tijdens zijn leven wel 20.000 tot 40.000 tanden verliezen en ook vervangen. Dit is dan ook de reden dat we hier zoveel fossiele tanden kunnen terugvinden en dan ook nog eens over de hele wereld. Denk hierbij aan de VS, Marokko, maar ook Nederland en Indonesië.
De tanden van de Megalodon zijn ontzettend goed te herkennen aan hun enorme grootte (dit tot wel 18 cm lang), de driehoekige vorm, de scherpe zaagranden en vaak ook nog eens de prachtige kleuring. Dit laatste heeft natuurlijk alles te maken met het sediment waarin dat ze gefossiliseerd zijn.
Hoe stevig is zo’n fossiele tand?
We hebben daarom voor deze blog ook een hele logische vraag, hoe breekbaar is een Megalodon tand nou eigenlijk?
Het korte antwoord dat we kunnen geven is dat het afhangt van de omstandigheden. Een fossiele tand is namelijk niet meer hetzelfde als de gewone tanden van de levende dieren. Tijdens miljoenen jaren sinds de dood van de Megalodon is het originele tandmateriaal grotendeels vervangen door mineralen welke uit de omgeving komen waarin de tand begraven is. Dit proces heet natuurlijk fossilisatie en is een langzaam en ook natuurlijk proces dat van een biologische tand een soort van stenen afdruk maakt van wat ooit was.
Tijdens deze fossilisatie worden de organische bestanddelen zoals detine en glazuur als het ware vervangen door mineralen zoals calciet, kwarts, ijzeroxide en zelfs silica. Deze samenstelling van mineralen is volledig afhankelijk van het type gesteente of sediment waarin de tand terecht is gekomen, daarnaast doet de chemische samenstelling van het grondwater ook ongelofelijk veel. Hierdoor wordt elke fossiele tand uniek in kleur, textuur en ook hardheid.
Op het eerste gezicht zal een fossiele Megalodon tand behoorlijk stevig aanvoelen. Veel van de tanden zijn hard en ook redelijk zwaar, ze lijken als het ware gewoon op een steen en voelen ook nog eens zwaarder dan dat je verwacht had. Toch zal deze schijnbare robuustheid ontzettend misleidend zijn. Door het proces zijn de tanden wel versteend, maar vergis je niet, ze zijn ook brosser geworden.
Je kunt de tanden het beste vergelijken met een stuk porselein of keramiek. Het is ontzettend hard en voelt ook ontzettend solide. Het kan zo zijn dat met een verkeerde klap of val op een harde ondergrond de tand gemakkelijk zal laten breken, splijten of zelfs afbrokkelen. Dit geldt zeker bij de fossiele tanden van de Megalodon en al helemaal als deze miljoenen jaren oud is.
Waarom zijn fossiele tanden brosser dan je denkt?
Het zit hem hier voornamelijk in de interne structuur. ZO kan een moderne tand toch nog steeds deels flexibel zijn. Deze bestaat namelijk uit glazuur, detine en ook een kern met levend weefsel. Deze structuur kan wat schokken opvangen. Een fossiele tand heeft dat natuurlijk niet meer. Door de mineralisatie zijn de oorspronkelijke langen vervangen door een soort van kristalrijke structuur, welke absoluut geen elasticiteit hebben. Het resultaat? Een tand die ontzettend hard aanvoelt, maar bij een impact nog altijd makkelijk kan barsten of in stukken kan breken.
Factoren die invloed hebben op de breekbaarheid
Laten we eens dieper ingaan op de verschillende factoren, welke bepalend zijn hoe kwetsbaar een fossiele tand is. Lang niet alle Megalodon tanden zijn even breekbaar. Er is ook in dit geval vooral sprake van nuance, dit maakt het onderwerp nog eens extra interessant voor de verzamelaars, liefhebbers en ook musea.
- De ouderdom van de tand
Hoewel we weten dat alle Megalodon tanden hoe dan ook miljoenen jaren oud zijn, dit variërend van ongeveer 3,6 miljoen tot 20 miljoen jaar, is het toch ontzettend goed om te weten dat lang niet alle tanden in dezelfde omstandigheden hebben gelegen. Er zijn tanden die pas recent zijn gevonden, andere tanden zijn al lang opgegraven of zijn al met enige regelmaat blootgesteld aan erosie.Hoe langer een tand onderhevig is geweest aan natuurlijke invloeden zoals temperatuurverschillen, vochtigheid of verzilting, hoe groter de kans dat er microbreuken of structurele zwaktes zijn ontstaan.
- De vindplaats
De geografische herkomst van een tand kan van grote invloed zijn op de fysieke eigenschappen. Zo kan een tand in de rivierafzetting gevonden zijn, denk hierbij eens aan bijvoorbeeld Florida of Zuid-Carolina. Deze tanden zijn vaker beter geconserveerd dan een tand uit een wat meer zanderig kustgebied. Hier zul je zien dat erosie en ook zoutinwerking veel meer schade aanricht. Ook tanden uit diepzee-opgravingen of uit modderige lagen hebben vaak minder externe beschadigingen en zijn soms verrassend goed bewaard gebleven.
We weten dat in Nederland de tanden soms gevonden worden in baggerslib uit de Noordzee of in afzettingen in bijvoorbeeld Limburg. Deze kunnen op hun beurt echt verrassend mooi zijn, maar vergeet niet dat ze ook ongelofelijk fragiel kunnen zijn. Het is geheel afhankelijk van de geologische samenstelling van het gebied.
- De mineralisatie
We weten dat de exacte mineralen welke tijdens het fossilisatieproces zijn binnengedrongen, een groot verschil maken in hardheid en ook broosheid. Zo kan een tand die voor een groot deel is omgezet in kwartsmineralen vaak keihard zijn, dit kan dan ook redelijk goed tegen een stootje. De tanden die in sediment liggen waar voornamelijk ijzeroxide overheerst, kunnen weer ontzettend hard zijn aan de oppervlak maar weer ontzettend broos intern. Het is in dit geval te vergelijken met een steen met een holle kern.
Ook de kleur van die tand geeft weer een hint, de zwarte tanden komen vaak uit zuurstofarme en vooral ook modderige lagen. Deze tanden zijn vaak veel zwaarder gemineraliseerd. Heb je tanden met een bruine of gele gloed dan weet je dat deze in ijzerhoudende mineralen hebben gelegen. We weten dat elke kleur altijd bij zal dragen aan het verhaal en ook iets zal kunnen vertellen over de fysieke staat van de tand.
- De dikte en grootte van de tand
We zouden er toch normaliter van uit gaan dat de grotere tanden vaak wat steviger zijn, toch is het tegenovergestelde hier waar. De grote tanden zijn namelijk een stuk zwaarder en dit gewicht werkt ze tegen, helemaal wanneer ze een val maken. Door die extra volume en ook massa komt er bij een val meer kracht vrij. Dit verhoogt de kans op barsten en breken. Daarnaast hebben de grotere tanden vaak wat bredere wortels. Deze splijten eerder bij een ongelukkige landing.
De kleinere tanden hebben weer minder massa en zijn dus ook vele malen flexibeler als gevolg van de compacte structuur. Al blijft het fossiel materiaal en zal het altijd gevoelig zijn voor impact.
- De staat waarin hij al verkeert
Een tand die wat zichtbare haarscheurtjes of chips afgebroken heeft zal in de regel gevoeliger zijn voor meer schade dan volledige stukken, vergeet niet dat de onzichtbare schade en dan vooral de interne schade, welke veroorzaakt is door miljoenen jaren aan druk, grondbeweging of blootstelling aan zuurstof. Dit kan ervoor zorgen dat een tand die er perfect uitziet kan barsten bij impact van een val.
Daarom is het altijd aan te raden om tanden met zorg te behandelen, ongeacht hoe ‘heel’ ze eruitzien. Preventie is het sleutelwoord bij fossielen.
Zijn er tanden die wel tegen een stootje kunnen?
Jazeker, er zijn altijd uitzonderingen te vinden, zo zijn er tanden die ongelofelijk goed gefossiliseerd zijn, dit vaak als gevolg van een scala aan gunstige omstandigheden. Denk hierbij aan een constante temperatuur, weinig zuurgraad in het grondwater en ook een beschutte ligging in de kleilagen. Deze tanden kunnen ontzettend stevig zijn en dus ook een val op een houten of harde vloerbedekking overleven zonder schade.
Maar zelfs deze relatief sterke tanden moeten met zorg worden behandeld. Hoe sterk dat de tanden ook lijken toch zijn het kwetsbare en vooral ook stille getuigen van een oeroude tijd waarin menig dier nog moest ontstaan, maar ook een tijd waarin continenten in andere vormen over onze planeet lagen verspreid.
Wat gebeurt er als je de tand laat vallen?
Stel: je laat een Megalodon tand uit je handen glippen. Wat zijn dan de mogelijke scenario’s?
- Geen schade
Als je geluk hebt, valt de tand op een zachte ondergrond (zoals tapijt of gras), of op een manier waarop hij niet met volle kracht op een punt landt. In dat geval je er waarschijnlijk ontzettend goed vanaf komen.
- Afgebroken punt of rand
De schade die je het meeste zult tegenkomen na een val is toch wel een afgebroken tip of een stukje van de zijkant. Dit gebeurt vaak bij tanden met al wat ouderdomsscheurtjes of bij tanden met scherp gedefinieerde randen. Het is esthetisch gezien jammer, maar het betekent niet per se dat de tand waardeloos is.
- Barstvorming
Soms zul je op het eerste gezicht geen schade zien, toch kan het zijn dat er een interne barst of haarscheur aanwezig is. Dit kan weer leiden tot verdere schade als de tand later opnieuw wordt bewogen of aangeraakt.
- Volledige breuk
In het ergste geval breekt de tand in meerdere stukken. Dit gebeurt meestal als de tand op een harde ondergrond valt (zoals steen of beton) en al enige kwetsbaarheid vertoonde.
Wat kun je doen als de tand beschadigd is?
Je hebt de tand laten vallen. Hij is beschadigd. Wat nu?
- Blijf kalm: Het is vervelend, maar je bent niet de eerste. En je hebt waarschijnlijk nog steeds een indrukwekkend stukje geschiedenis in handen.
- Inspecteer de schade zorgvuldig: Kijk met goed licht en eventueel een loep naar barsten, afgebroken stukjes en scheuren.
- Bewaar alle afgebroken delen: Als er een stuk afgebroken is, gooi het niet weg! Dit kan vaak met speciale lijm of restauratiemiddelen weer worden vastgezet. Of gewoon bewaard worden.
- Laat het professioneel herstellen: Er zijn gespecialiseerde fossielenrestaurateurs die beschadigde fossielen kunnen herstellen zonder dat het zichtbaar is voor het blote oog.
- Zie het als een deel van het verhaal: Een beschadigde tand vertelt ook een verhaal. In sommige gevallen voegt het zelfs karakter toe aan het fossiel. Een kleine barst of chip hoeft de waarde of schoonheid niet direct teniet te doen.
Conclusie
Wij van Megalodontand.nl weten helaas dat het laten vallen van een Megalodon tand absoluut geen zeldzaam ongeluk is, maar het is ook echt geen ramp.
De uitkomst hangt af van veel factoren, de hardheid van de ondergrond, de staat van de tand, en de hoek van impact. Schade varieert van lichte chips tot volledige breuken, maar er zijn manieren om schade te voorkomen én om een beschadigde tand te herstellen of alsnog te waarderen.